Girişimcilik basit anlamı ile yenilikleri yakalama, fırsatları yaratıp değerlendirmek şeklinde tanımlanan bir kavram olarak yüzyıllar öncesinden karşımıza çıkmaktadır.
Tekerleğin icadı ile başladığını düşünebileceğimiz girişimcilik, ticaretin şekillenip boyut kazanması ve kurallaşması ile bugün ki anlamına yaklaşır hale geldi. Rekabet kavramının hayatımıza girmesi ile de risk kavramı girişimcilikte önemli bir parametre olmaya başladı.
Tarihsel süreçte girişimciliğin, ortaçağda yoğunlaştığını görmekteyiz. İnsanların coğrafi keşif hayalleri, keşfedilen noktalarda ticaret yapmaya başlamaları aslında girişimciliğinde önünü ve kavramsal boyutunu açmış oldu. İsmini bilmesek de binlerce girişimci sayesinde yüzlerce ürün ve kavram, bugünlere kadar gelerek, gerek günlük hayatımızı kolaylaştırmakta, gerekse de sosyolojik katkıları ile toplumları ve ülkeleri şekillendirmektedir. Bu açıdan baktığımızda, girişimciliğin temelinde ekonomik değer yaratan, sürdürülebilen, sosyolojik ve/veya ekonomik içerikler karşımıza çıkıyor. Bana göre ilk girişimciler olarak, Evliya Çelebi-yi sayabiliriz. Yine bir seyyah ama bu sefer gezilerini ticarileştiren bir gezgin olan Marco Polo-yu da örnek verebilirim. Girişimcilik düne kadar daha çok toplumsal kavramlar ve sosyal yapılar üzerine kuruluyken, günümüzde bireysel ve ticari çıkarlar ile özdeşleşmiş bir şekilde algılanmakta.
Ülkelerin gelişimi için reçete olarak sunulmaya başlanan girişimcilik, bugünlerde ülkemizde de çok moda. Girişimciliğin bir meslek olmadığını, hayatın her alanında, herkes tarafından başarılabileceği gerçeğini görmeden, gerçek girişimcileri tanımadan ve tanıtmadan bugün özellikle medyamızda gezen -girişimci sömürgecilerine- umarım artık geçit vermeyiz.
Türkiye`de girişimcilikten bahsederken, aklıma yakın tarihimizden bir kaç gerçek girişimci geliyor.
Ve bu değerli girişimcilerimiz maalesef hiç bir `Girişimcilik` dersinde veya konferansında anlatılmıyor, konu olmuyor. Hatta bu değerli girişimci kişilerden bahsederken `Örnek Türk`, `Gizli Kalmış Kahraman`, ve başka sıfatlarla karşınıza çıkan, havacılık sanayimizin mimarları Vecihi Hürkuş, Nuri Demirağ için ben `En Büyük Türk Girişimci` diye bir sıfat görmedim. Bu yazımdan ilk olarak Büyük Türk Havacısı ve Girişimcisi olan Vecihi Hürkuş`un havacılık sanayimiz için yaptığı girişimleri çok yalın bir şekilde sizlere sunuyorum.
Vecihi Hürkuş gerek havacılık sevgisi ve ilgisi ile gerekse ülkesine olan sevgisi ve ilgisi ile örnek bir kişilik olarak bir çok platformda anlatılması gereken çok değerli bir kişidir. Son dönemlerde, adını daha çok duyar olmamıza rağmen bu önemli kişinin havacılık ve ülkesine hizmet sevgisinin yeteri kadar anlaşılıp, uygulanabilir olduğunu düşünmüyorum. Bence çok daha büyük etkinlik ve içerikler ile hatta güzel bir film ile anlatılmalı. Çünkü yaşadığı dönem ve başardıkları, gözönüne alındığı zaman, Vecihi Hürkuş`un yetişen nesiller için nedenli önemli olacağı daha iyi anlaşılır. Durum böyle iken bugün bazı `havacı` arkadaşlar, Vecihi Bey`in yeteri kadar anlatıldığını düşünmekte ve bunu ifade edebilmekte.
Anlatılıp anlatılmadığı tartışılır, ama şu kesin ki Vecihi Hürkuş hala anlaşılamamış!
Bu nedenle O`nun hakkında bir kaç satır daha yazıyorum, daha da yazacağım.
Aşağıda bulacağınız askeri ve sivil başarıları, girişimleri o dönemde diğer onlarca projeyi ve girişimciyi tetiklemiş, ve yine çok büyük bir sanayici olan Nuri Demirağ-ın da havacılığa girmesine sebep olmuştur.
TÜRK HAVACILIK TARİHİNDE VECİHİ HÜRKUŞ GİRİŞİMLERİ VE BAŞARILARI
1. Çift motorlu tayyareyle Caudron G–4 uçan ilk Türk pilot oldu. (1917)
2. Kafkas Cephesi`nde bir Rus uçağını düşürerek ilk Türk Hava Zaferini kazandı (1917)
3. Ruslardan ele geçirilen Nieuport tayyaresine pervane imal etti. 1 pervane=1 uçak (1918)
4. İstiklal Savaşında uçak kanatlarının tamiratı için jelâtin ile emait imal etti.
5. İstiklal Savaşının ilk keşif uçuşunu yaptı (1920)
6. İstiklal Savaşında ilk hava zaferini kazandı (1920)
7. İstiklal Savaşının son uçuşunda (Seydiköy/Gaziemir) hava alanına ilk girdi ve tek başına işgal etti. (1922)
8. Üç defa TBMM takdirnamesi verilen tek kişi olarak kırmızı şeritli İstiklal Madalyası kazandı.
9. Türk toprağı üzerine ilk yolcu seferi düzenledi. Caproni Breda-11 yolcu (1923)
10. İlk Türk tayyaresinin planlarını ve inşasını yaptı Vecihi K-VI (1924) İlk ve tek uçuşu (1925).
11. Türkiyede kurulan ilk sivil havacılık organizasyonu olan Türk Tayyare Cemiyeti (THK)
kurucuları arasındaki ilk ve tek pilottur. (1925)
12. Türkiye`de ilk olarak Vecihi Hürkuş`a Türkiye`nin Baştayyarecisi ünvanı verildi. (1925)
13. Türkiye`nin ilk uçak fabrikası olan TOMTAŞ`ın kuruluşunda görev aldı. (1925)
14. Türkiye`de ilk paraşüt atlayışında uçağı, Vecihi Hürkuş kullandı. (1926)
15. 1927 yılında Junkers F-13 ile ilk havayolu seferlerini başlattı.
16. 1928 yılında Tomtaş Ju A-35 uçağının kanatlarına yakıt depoları ekleyerek,
Ankara-Tahran uçuşunu gerçekleştirip, ilk uçak ihracatını yapmaya başladı.
17. İlk Türk sivil uçağının planlarını ve inşasını yaptı. Vecihi XIV (1930)
18. 1931 yılında ilk uçuşa elverilisli Türk Uçağı sertifikasını aldı.
19. Avrupa semalarında ilk Türk uçağı ile uçuş yaptı (1931 Prag-İstanbul)
20. Türkiye`de ilk Türk uçağı ile ilk yurt turunu yaptı. (1931)
21. Belçikalı Paraşütçü M. Rene, Türkiye`de ilk Türk sivil uçağından ilk paraşüt atlayışını yaptı.
Vecihi XIV Uçağını Vecihi Hürkuş kullandı. (1932)
22. Türkiye-de ilk Sivil Kara ve Deniz Tayyare Fabrikasını kurdu. Vecihi Fiham Kara ve Deniz Tayyare Fabrikası (1932)
Vecihi XIV tipte 2. Uçağını yaptı. İlk Türk Deniz Uçağını yaptı.
23. Uçak motorlu sürat teknesinin projesini yaparak Vecihi SK-X yaptı (1933).
24. V.S.T.M. Türkiye`deki ilk sivil pilotaj okulu açtı. Vecihi Sivil Tayyare Mektebi (1932)
25. İlk Türk kapalı kabin yolcu/deniz uçağını `Vecihi XVI` inşa etti. (1933)
26. İlk Türk Spor ve Eğitim uçağı `Vecihi XV` uçağını imal etti. (1933)
27. İlk Türk kadın tayyare pilotu Bedriye Gökmen ve 12 pilot yetiştirdi. (1933)
28. Türk Kuşu`nun kuruluşu ilgili katkılarda bulunurken Türkiye`de ilk planör inşasını (US–4 ve PS–2) gerçekleştirdi. (1935)
29. 225 km`lik mesafedeki Ankara-Eskişehir arasında iki tayyareye bağlı olarak planör uçuşu yapıldı.
Uçuş, Vecihi Bey komutasında yapıldı. (1936)
30. Türkiye`de planörle 800 m. yükseklikte 5 saat 45 dakika ile havada kalma rekoru kırdı. (1936)
31. Kamu kaynaklı olmayan `Kanatlılar` havacılık dergisini çıkarttı. (1948)
32. 1951`de havadan ilaçlama yapmak üzere Türk Kanadı adlı bir şirket kurdu.
33. 1952`de hava reklamcılığını geliştirerek profesyonel reklam kampanyaları yaptı.
34. Yurt içi hatlarda yolcu ve kargo taşımacılık yapan HHY ilk özel havayolu şirketini kurdu. Hürkuş Havayolları (1954)
35. Türkiye`nin toprakaltı radyoaktif servetlerini (Toryum, uranyum, fosfat) tayyare ile tespit etti MTA (1961)
36. ICAO tarafından, dünyada pilotluğu 50 yılı aşan ilk Türk pilot olarak ödüllendirildi (1967)
37. 1916–67 yılları arasında, Vecihi Hürkuş toplam 102 ayrı uçak kullanan ilk ve tek pilottur.
38. Hayatının yaklaşık 30.000 saati havada geçen ilk ve tek Türk pilottur.
30.000 saat = 1.250 gün = 41 ay 20 gün = 3 yıl 5 ay.
Küçük yaşta, yetim kalan, dünyanın en büyük savaşlarında yer alan, esir düşen, yeni bir ülke kuran ve bu kadar `GİRİŞİMCİLİK` yapan bu büyük havacı 1969`da ebedi hayatına intikal ederek, girişimcilik ve havacılık bayrağını bizlere emanet etmiştir.
Önümüzdeki yazılarımda büyük havacılık sanayicisi ve girişimcisi Nuri Demirağ hakkında da yazacağım.